Το παραλήρημα του παλιού κόσμου
Είχαμε προειδοποιηθεί: η εποχή του α-διανόητου δεν ξεκίνησε μόλις χθες. Κι οι Τραμπ αυτού του κόσμου κρατούν το τιμόνι εδώ και πολλά χρόνια. Λιγότερο ή περισσότερο γελοίοι και θλιβεροί, πάντως είναι εδώ -και παραληρούν τις διαταγές τους, προετοιμάζοντας τα χειρότερα για εμάς και την τάξη μας.

Ο νέος ολοκληρωτισμός δεν είναι πια (για την ακρίβεια, δεν ήταν ποτέ) ένα άθροισμα «μεμονωμένων» γεγονότων, δηλώσεων και πράξεων, σε απομονωμένα σημεία του καπιταλιστικού κόσμου, τα οποία υπερτονίζουν τύποι σαν και του λόγου μας. Ο νέος ολοκληρωτισμός εκφράζει πλέον ένα συνεχές κεντρικών πολιτικών επιλογών στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. Και βρίσκεται στο κατώφλι του να διαμορφώσει τον κόσμο μας, με πρωτόγνωρη ένταση και σε τεράστια έκταση.

Η πρόσφατη ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων από τον Τραμπ προσφέρει μερικά παραδείγματα. Από την απαγόρευση εισόδου στη χώρα, μεταναστών από εφτά μουσουλμανικές χώρες, έως την απόσυρση από τις πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες, το υποννοούμενο είναι σαφές: «για να κάνουμε την Αμερική ξανά μεγάλη, πρέπει να μικρύνουμε το έδαφος των ανταγωνιστών μας, ξεκινώντας από τη δική μας επικράτεια». Κι οι ξένοι εργάτες; Ας κάτσουν στις χώρες τους να τους βομβαρδίσουμε. Είτε εμείς, είτε κάποιοι άλλοι πρόθυμοι.

Η άλλοτε πρωτεύουσα του «ελεύθερου κόσμου» παιανίζει πια σε άλλους ρυθμούς. Και δεν είναι ένας τσαρλατάνος πρόεδρος που ευθύνεται γι’ αυτή την στροφή. Αντίθετα, είναι αυτός που αναλαμβάνει ακέραιο το «πατριωτικό» του καθήκον, να χρεώνεται προσωπικά κάθε κυριαρχική αναγκαιότητα της κάποτε υπερδύναμης. Όπως συνέβη και άλλοτε στην ιστορία των αδιαπραγμάτευτων επιλογών των κυρίων του κόσμου και των εκπροσώπων τους, όπως συνέβη και άλλοτε στην ιστορία των φασισμών.

Θα έκανε πάντως λάθος να υποθέσει κανείς, ότι επειδή οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ πρόκειται να ηγηθούν στους άσχημους διπλωματικούς τρόπους -όπως συνέβη ήδη στην περίπτωση της «ευχής» περί της διάλυσης της ΕΕ- αυτό είναι μια ένδειξη δύναμης. Το αντίθετο συμβαίνει: επιρρεπείς στους λεονταρισμούς είναι συνήθως εκείνοι που μιλούν από μια θέση (σχετικής) αδυναμίας. Όμως η διαπίστωση αυτή δεν σκοπεύει να ωραιοποιήσει τίποτα -ούτε και να αδρανοποιήσει την πολιτική μας εγρήγορση. Άλλωστε γνωρίζουμε πως ένα πληγωμένο θηρίο παραμένει πολλαπλά επικίνδυνο.

Σήμερα λοιπόν οι πάντες ονειρεύονται «να μεγαλώσουν», γνωρίζοντας όμως ότι το καπιταλιστικό έδαφος, οι πρώτες ύλες και η εργασία είναι μεγέθη πεπερασμένα. Επομένως αυτός ο πλανήτης δε χωράει τα όνειρα κάθε αφεντικού και κάθε κράτους. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία τελικά: είτε «ειρηνικά», είτε όχι, τα αφεντικά και τα κράτη τους μονομαχούν για τις ζώνες επιρροής τους -μέχρι τον τελευταίο εργάτη τους. Αυτό κάνουν ήδη στα χρόνια του τελευταίου ξεσπάσματος της καπιταλιστικής κρίσης, αυτό και θα συνεχίσουν να κάνουν.

Πλέον όμως θα το κάνουν υπό το μοτίβο του (λιγότερο ή περισσότερο διακηρυγμένου) «προστατευτισμού», το οποίο βρίσκει τη θέση του δίπλα στις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις των νομισμάτων τους – που μια παραγνωρισμένη περίπτωσή τους είναι και η περιβόητη «κρίση της ευρωζώνης». Τι πρόκειται όμως να παράξει πολιτικά ο προστατευτισμός; Τίποτα λιγότερο από ένα υπερθέαμα για όλη την οικογένεια, όπου το κεφάλαιο και η πατρίδα (το κάποτε αταίριαστο ζευγάρι), θα σφιχταγκαλιάζονται καθώς εξελίσσεται η κρίση, χορεύοντας πάνω στα κεφάλια του παγκόσμιου προλεταριάτου. Εκεί σίγουρα δεν θα υπάρξει κανένας «προστατευτισμός» -εκτός και αν οι εργάτες ενδύονται τα εθνικά τους κουρέλια.

Είχαμε προειδοποιηθεί λοιπόν: η εποχή του α-διανόητου, οι καιροί του νέου ολοκληρωτισμού, έχουν κεφαλαιοποιήσει εδώ και πολλά χρόνια τις μικρές και μεγάλες ήττες μας, στο βαθμό εκείνο, όπου δεν πρόκειται να επιβραδύνουν ή να σταματήσουν, παρά μόνο να εκτροχιαστούν από τα χέρια μας.

Σε τελική ανάλυση λοιπόν αυτός (θα) είναι ο δικός μας λογαριασμός: μια μάχη με το χρόνο -που μας κατέχει και δεν τον κατέχουμε, μια διαπάλη με τις πολλαπλές εκδοχές αλλοτριωμένης συνείδησης της τάξης μας, ένας αγώνας για τη συγκρότηση του συλλογικού μας εαυτού, των αναγκών και των κοινοτήτων μας -που δεν θ’ αφήνει κανένα χώρο στις πατρίδες. Έχουμε καθυστερήσει; Υπερβολικά πολύ. Έχουμε πάντα να υπερβούμε κάθε ψυχο-συναισθηματικό και διανοητικό ανάχωμα που καταρρακώνει τη συλλογική μας αυτοπεποίθηση… Με κάθε βεβαιότητα.
Επομένως ολ’ αυτά σημαίνουν πως βρισκόμαστε πολύ μακριά. Ας κρατήσουμε τουλάχιστον σαν αστέρια μέσα στο σκοτάδι, την συλλογική μας μνήμη και τους βασικούς προσανατολισμούς μας. Θα χρειαστούν στην εποχή των τεράτων…