>Σάββατο 7 Μάρτη στον χώρο της Carthago στο πολυτεχνείο (πατησίων, είσοδος από στουρνάρη) | antifa cuts απ’ το crew των SBE > djs Longplay, Spells, Ajit
> 22:00

Ραπ, Φυλή και Πολιτική


Όποιες κι αν είναι οι συνθήκες των πολιτικών και κοινωνικών καταστάσεων ενός λαού, είναι γενικά εντός της κουλτούρας που βρίσκουμε τον σπόρο της αντίστασης -τον σπόρο εκείνο που μπορεί να οδηγήσει στην δόμηση κι ανάπτυξη ενός απελευθερωτικού κινήματος.

Amilcar Cabrall

Για πολλούς μαύρους νέους στις ΗΠΑ (για να το πούμε με τα λόγια του κλασσικού τραγουδιού των War) ο κόσμος είναι ένα γκέτο. Παγιδευμένοι και παρατηρητές σε κύκλους βίας, φτώχειας και ζωών απελπισίας, οι φιλοδοξίες και οι απόψεις τους βρίσκουν συχνά έκφραση μέσα από πολιτικές συμπεριφορές, κοινωνικές πρακτικές, οικονομικές δραστηριότητες και πολιτιστικές διεξόδους.
Το “μπλέξιμο” όλων αυτών των ρευμάτων σχημάτισε μια κουλτούρα αντίστασης που ονομάστηκε hip hop, με την πιο δυναμική της έκφραση να βρίσκεται στην μορφή της rap μουσικής. Από τη μια πλευρά, το rap είναι η φωνή της αποξενωμένης, απογοητευμένης και επαναστατικής νεολαίας που αναγνωρίζει την αδυναμία και περιθωριοποίησή της στην μεταβιομηχανική Αμερική. Από την άλλη πλευρά, το rap λειτουργεί και σαν τη συσκευασία και την εμπορία της κοινωνικής δυσαρέσκειας, στη διαχείριση μερικών απ’τα πιο επιδέξια διαφημιστικά γραφεία και τους μεγαλύτερους μουσικούς παραγωγούς στον κόσμο. Είναι αυτός ο “δισυπόστατος” χαρακτήρας του rap που έκανε το ίδιο και τους rappers ένα εκρηκτικό θέμα στην πολιτική της εξουσίας που σχημάτισε τις εκλογές των ΗΠΑ από το 1992 κι ύστερα. Είναι επίσης αυτός του ο χαρακτήρας που έδωσε στο rap τις πολλές διαστάσεις και “γεύσεις” του. αυτή τη σπειροειδή μήτρα της ενδυνάμωσης και της αντίδρασης.

Επηρεασμένο από μια παράδοση ηγετών και καλλιτεχνών που διακρίνονταν για το χάρισμα του λόγου, από τον Malcom X, τον Martin Luther King και την Nikki Giovanni μέχρι τον Gil Scott Heron και τους Last Poets, οι νεαροί μαύροι “πολιτισμικοί ακτιβιστές” γεννήθηκαν μέσα απ’ το μητροπολιτικό σύμπαν των αρχών της δεκαετίας του ’80, έτοιμοι για rap. Χωρίς την ευκαιρία για μια πιο επίσημη μουσική εκπαίδευση ή την πρόσβαση σε μουσικά όργανα, λόγω των περικοπών του προϋπολογισμού στην εκπαίδευση και στα μουσικά σχολικά προγράμματα την περίοδο της προεδρίας Ρήγκαν, τα πικάπ έγιναν όργανα κι οι λυρικές ακροβασίες έγιναν μια πολιτιστική διέξοδος. Ξεκινώντας απ’το περιθώριο, το rap και το ευρύ φάσμα του hip hop πρόλαβαν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 να γίνουν το κυρίαρχο πολιτισμικό περιβάλλον των νεαρών Αφροαμερικανών.
Ακολουθώντας το ιστορικό παράδειγμα της κουλτούρας του κινήματος για τα  κοινωνικά δικαιώματα κι αυτού των Μαύρων Πανθήρων, το rap είχε διεθνές αντίκτυπο. Όπως οι Βιετναμέζοι τραγουδούσαν για την ελευθερία και τα πολιτικά τους δικαιώματα, έτσι κι οι πολιτικές επιταγές του rap διέσχισαν την υδρόγειο και βρήκαν έκφραση σε χώρους από το Μεξικό ως την Ινδία. Φορώντας καπέλα baseball και μισοδεμένα αθλητικά παπούτσια, η νεολαία στην Ακτή Ελεφαντοστού έχει βρει ένα δεσμό μέσα από τη μουσική. Αυστραλοί rappers καταγγέλουν την κακομεταχείριση των Αβορίγινων. Φόροι τιμής στα θύματα των αμερικάνικων πυρηνικών βομβών σχηματίζουν το περιεχόμενο των rap στίχων στην Ιαπωνία.
Η πολιτιστική δύναμη του rap ως μια παγκόσμια μουσική διαμαρτυρία είναι αδιαμφισβήτητη. Η κατανόηση της γέννησης αυτής της δύναμης ωστόσο, απαιτεί μια επιστροφή στις ρίζες. Πρέπει να εξετάσουμε, έστω κι εν συντομία, το αντίκτυπο του rap στα οικονομικά, πολιτικά και έμφυλα ζητήματα στην Αφροαμερικάνικη κοινότητα, για να αισθανθούμε την σημασία, τις δυνατότητες και τις αντιφάσεις του. Οι εχθροί του rap, όπως σημείωσε κάποιος παρατηρητής, κυνηγούν “το μήνυμα, τον αγγελιοφόρο και το μέσο”. Και δεν είναι μόνο λευκοί αυτοί που απέρριψαν και κατέκριναν το rap. Όπως έγραψε ο Salim Muwakkil στο περιοδικό In These Times, “για πολλούς μεσοαστούς μαύρους Αμερικάνους, το rap είναι το soundtrack των ψυχοπαθών”.
Από τις πόλεις των σκλάβων ως το Ντητρόιτ της μαζικής εργοστασιακής εργασίας κι από το bebop ως το hip hop, η μαύρη μουσική έχει σχηματιστεί από τις υλικές συνθήκες της ζωής των μαύρων. Με άλλα λόγια, και η σημερινή κουλτούρα της μαύρης νεολαίας απορρέει από τις αλλαγές που επηρέασαν την πολιτική οικονομία του καπιταλισμού των ΗΠΑ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Κάποια στοιχειώδη οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που κατακτήθηκαν στα τέλη των ’60s και στα ’70s, καταστράφηκαν εκδικητικά στα χρόνια του Ρήγκαν και του Μπους του πρεσβύτερου. Πολλοί αναλυτές της μαύρης πολιτικής είχαν αναγνωρίσει τους σχετικούς οιωνούς όταν ο Ρήγκαν βγήκε στην εξουσία. Το 1982, ο πολιτικός συγγραφέας Manning Marable προφήτηψε:
Η επιτάχυνση της μαύρης ανεργίας και υποαπασχόλησης, η στροφή πολλών ηγετών των κινημάτων για τα κοινωνικά δικαιώματα και την Μαύρη Δύναμη προς τα δεξιά, ο θάνατος των θεσμών και οργανώσεων της στρατευμένης μαύρης εργατικής τάξης, και η αναπτυσσόμενη εξάρτηση ευρέων τμημάτων της μαύρης κοινότητας από προγράμματα κοινωνικής βοήθειας και μεταβιβαστικές πληρωμές διάφορων ειδών. αυτές οι αλληλοεξαρτώμενες πραγματικότητες εντός της σύγχρονης μαύρης πολιτικής οικονομίας είναι η αρχή μιας καινούριας κι έντονης κρίσης για την εργασία των μαύρων στην Αμερική.
Από το 1960, η μαύρη νεολαία υπέφερε την μεγαλύτερη μείωση της απασχόλησης από όλες τις κοινωνικές ομάδες όλων των φυλών. Το 1986, στα μέσα της προεδρίας των Ρεπουμπλικανών, η ανεργία των μαύρων νέων ήταν επισήμως στο 43,7%. Τον Οκτώβρη του 1992, έξι χρόνια αργότερα, οι αριθμοί έμειναν πρακτικά οι ίδιοι, με την ανεργία στην μαύρη νεολαία επισήμως στο 42,5%. Μπορεί κάποιος να μην συμφωνεί με τα οργισμένα παραληρήματα των Ice T, Sister Souljah ή άλλων rappers, και την προτροπη τους να ενωθούν μέσα στο αίσθημα της απομόνωσης και θυμού στην άρνηση τους να πέσουν αμαχητί. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όντας κοινωνικά αποκλεισμένοι και κατακριτέοι από τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα και από αυτό που υποτιθέμενα αποτελεί την “ηγεσία του μαύρου έθνους”, δεν μπορεί να δημιουργεί ιδιαίτερη έκπληξη το γεγονός ότι τόσο πολλοί ακούνε την φωνή τους στα λόγια του Ice Cube, όταν αυτός τραγουδά:

Do I have to sell me a whole lot of crack
For decent shelter and clothes on my back?
Or should I just wait for President Bush
Or Jesse Jackson and Operation PUSH?
Ice Cube, A Bird In The Hand
Ήταν, επομένως, απόλυτα λογικό επόμενο το γεγονός πως η hip hop κουλτούρα θα αναδυόταν αρχικά, πιο δυναμικά, στις πόλεις που χτυπήθηκαν περισσότερο από την οικονομική πολιτική του Ρήγκαν, σε πόλεις με μεγάλους “μειονοτικούς νεανικούς πληθυσμούς” -Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες, Χιούστον και Όουκλαντ.
[..] Αν κάποιος κάνει τον κόπο να κοιτάξει προσεκτικά, η ίδια η γέννηση και η εξέλιξη του ραπ (του «CNN για εκείνους που δεν έχουν φωνή») έχει να μας πει το ίδιο πολλά με το περιεχόμενο και την μορφή του. […] Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το ραπ δεν αποτελεί το πολιτιστικό τέρας που θα καταστρέψει την αμερικανική μαύρη κοινότητα, ούτε όμως και η πολιτική πανάκεια που θα την σώσει: παραμένει κομμάτι ενός ζωντανού και πολύμορφου καθημερινού αγώνα που διεκδικεί τους τρόπους να προσεγγίσει την απελευθέρωση.
Nightmare, that’s what I am
America’s nightmare
I am what you made me
The hate and evil that you gave me …
America, reap what you sow
Tupac, Words Of Wisdom

*Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι γραμμένα απ’ τον Clarence Lusane, αφροαμερικάνο συγγραφέα και ακτιβιστή, και μεταφράστηκαν απ’ την συλλογή κειμένων για το χιπ-χοπ «That’s the joint!» (2004)