[ αναδημοσίευση απ’ το blog του Yako ]
>>> για περισσότερα πάνω στο κίνημα των Diggers, διάβασε κι αυτή την μετάφραση αποσπάσματος ενός σχετικού άρθρου της αγγλικής International Communist Current, με τίτλο: “Μαθήματα απ’ την Αγγλική Επανάσταση, μέρος 3ο / Το επαναστατικό κίνημα των εκμεταλλευόμενων (1647-1649)“
Το παραπάνω κομμάτι είναι μια διασκευή των Chumbawamba στο “Levellers And Diggers”, πιο γνωστό ως “The Diggers’ Song”, που γράφτηκε τον 17ο αιώνα από τον Gerrard Winstanley. Παρακάτω παραθέτω μετάφρασή μου της πιο ολοκληρωμένης διασωθείσας μορφής του κομματιού που μπόρεσα να βρω: Όλοι εσείς οι καλοί Diggers, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Όλοι εσείς οι καλοί Diggers, αντισταθείτε τώρα,
Την άγονη γη να καλλιεργήσετε, βλέποντας τους Cavaliers να λεν
Πως το σκάψιμο σας είναι άξιο περιφρόνησης και τα άτομά σας όλα δυσφημούν
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Τα σπίτια σας γκρεμίζουνε, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Τα σπίτια σας γκρεμίζουνε, αντισταθείτε τώρα.
Τα σπίτια σας γκρεμίζουνε για να φοβίσουν τους ανθρώπους στην πόλη, Αλλά οι ευγενείς πρέπει να καταρριφθούν κι οι φτωχοί θα φορέσουνε το στέμμα.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Με φτυάρια και σκαπάνες και άροτρα, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Με φτυάρια και σκαπάνες και άροτρα, αντισταθείτε τώρα.
Την ελευθερία σας να στηρίξετε, βλέποντας ότι οι Cavaliers είναι τολμηροί
Να σας σκοτώσουν αν μπορούσαν και τα δικαιώματά σας να κατακρατούσαν.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Ο αυταρχισμός τους είναι ο νόμος τους, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Ο αυταρχισμός τους είναι ο νόμος τους, αντισταθείτε τώρα.
Από τότε που ήρθε η τυρρανία δεν υπολογίζουν ως αμάρτημα
Το να κάνουν τη φυλακή ένα κόσκινο και να κλείνουν φτωχούς ανθρώπους εκεί μέσα.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Οι ευγενείς είναι πολυμήχανοι, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Οι ευγενείς είναι πολυμήχανοι, αντισταθείτε τώρα.
Οι ευγενείς είναι πολυμήχανοι, σε κάθε πλευρά βρίσκονται,
Η σοφία τους είναι τόσο βαθιά ώστε να μας εξαπατούνε.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Οι δικηγόροι συμμαχούνε, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Οι δικηγόροι συμμαχούνε, αντισταθείτε τώρα,
Να σε συλλάβουν συμβουλεύουνε, τέτοια μανία σχεδιάζουν,
Αλλά ο διάβολος μέσα τους κείτεται, κι έχει τυφλώσει και τα δύο μάτια τους.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Το ιερατείο έρχεται, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Το ιερατείο έρχεται, αντισταθείτε τώρα,
Το ιερατείο έρχεται και λέει πως είναι αμάρτημα
Το να ξεκινήσουμε για να κερδίσουμε την ελευθερία μας.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Τη δεκάτη[1] τους ακόμα θα έχουνε, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Τη δεκάτη τους ακόμα θα έχουνε, αντισταθείτε τώρα,
Τη δεκάτη τους ακόμα θα έχουνε, κι οι δικηγόροι τις αμοιβές τους ποθούνε,
Κι αυτό λένε πως είναι γενναίο, το να κάνουν τους φτωχούς σκλάβους τους.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Ενάντια σε δικηγόρους κι ενάντια σε ιερείς, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Ενάντια σε δικηγόρους κι ενάντια σε ιερείς, αντισταθείτε τώρα.
Επειδή κι οι δυο τους είναι τύραννοι που ισοπεδώνουν ακόμα και τον ίδιο τους τον όρκο,
Κι είναι απρόθυμοι να μας δώσουν δωρεάν κρέας και ποτό και ρούχα.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Το ρόπαλο είναι όλος τους ο νόμος, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Το ρόπαλο είναι όλος τους ο νόμος, αντισταθείτε τώρα,
Το ρόπαλο είναι όλος τους ο νόμος για να κρατήσουν τους φτωχούς ανθρώπους στον φόβο,
Αλλά δεν είδαν κανένα όραμα ώστε να διατηρηθεί ένας τέτοιος νόμος.
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Οι Cavaliers είναι εχθροί, αντισταθείτε τώρα, αντισταθείτε τώρα,
Οι Cavaliers είναι εχθροί, αντισταθείτε τώρα.
Οι Cavaliers είναι εχθροί, οι ίδιοι το αποκαλύπτουν
Με στροφές κι όχι πεζότητα για να ευχαριστήσουν τα αγόρια που τραγουδούν
Αντισταθείτε τώρα, όλοι οι Diggers.
Να τους νικήσουμε με αγάπη, ελάτε τώρα, ελάτε τώρα,
Να τους νικήσουμε με αγάπη, ελάτε τώρα.
Να τους νικήσουμε με αγάπη, όπως έτσι σας αρμόζει,
Καθώς είναι η ύψιστη Βασιλεύς, καμιά δύναμη δεν είναι ίση με την αγάπη,
Ακούστε τη δόξα, όλοι οι Diggers.
Το ερώτημα που αναδύεται όμως, είναι ποιοι στο διάολο ήταν τελικά αυτοί οι Diggers;
Το 1642 ξεσπάει στην Αγγλία ο πρώτος από τους 3 πολέμους που έμειναν γνωστοί ως Αγγλικός Εμφυλίος Πόλεμος. Οι δύο κύριες αντιμαχόμενες πλευρές ήταν από την μια πλευρά οι Parliamentarians ή αλλιώς Roundheads (αυτοί που ήθελαν το κοινοβούλιο να έχει τον απόλυτο έλεγχο της διοικητικής εξουσίας) και από την άλλη οι Royalists ή αλλιώς Cavaliers, οι οποίοι υποστήριζαν την απόλυτη και ιερή εξουσία του βασιλιά. Η πρώτη αυτή φάση του Αγγλικού Εμφύλιου λήγει το 1646, η δεύτερη ξεκινά το 1648 και διαρκεί έναν χρόνο, με την τρίτη να ξεκινά αμέσως αργότερα και λήγει το 1651. Σύμφωνα με τον Μαρξιστή ιστορικό Christopher Hill “ο Εμφύλιος Πόλεμος ήταν ένας ταξικό πόλεμος, στον οποίο ο δεσποτισμός του βασιλιά Κάρολου Α’ υπερασπίστηκε από τις αντιδραστικές δυνάμεις της καθιερωμένης Εκκλησίας και των συντηρητικών γαιοκτημόνων, και στην άλλη πλευρά στέκονταν οι εμπορικές και βιομηχανικές τάξεις των πόλεων και της επαρχίας… οι μικροκτηματίες κι οι προοδευτικοί ευγενείς, και… οι πλατιές μάζες του πληθυσμού όποτε μπορούσαν από την ελεύθερη διαβούλευση να καταλάβουν το πραγματικό διακύβευμα του αγώνα”. Από τη μία πλευρά λοιπών οι φεουδάρχες που στήριζαν το βασιλικό τους πολίτευμα, κι από την άλλη πλευρά η αστική τάξη που προσπαθούσε να επιβάλλει την αστική δημοκρατία, με συμμάχους ένα τμήμα των φεουδαρχών, αγροτών, εργατών και λοιπών τάξεων.
Μέσα όμως σε αυτή την αστική επανάσταση ενυπήρχε μια άλλη επανάσταση, η οποία συχνά αποκρύπτεται από την επίσημη ιστοριογραφία. Αυτές οι τάσεις της άλλης επανάστασης, προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τον κοινοβουλευτισμό και έθεταν πιο ριζοσπαστικά ζητήματα από το αστικό μπλοκ. Γράφει (πάλι) ο Christopher Hill ότι “υπήρχαν, ίσως να υπεραπλουστεύουμε, δύο επαναστάσεις στην Αγγλία στα μέσα του 17ου αιώνα. Αυτή η οποία κέρδισε, εγκαθίδρυσε το ιερό δικαίωμα της ιδιοκτησίας (κατάργηση των φεουδαρχικών όρων και αυθαίρετης φορολογίας), έδωσε πολιτική εξουσία στους ιδιοκτήτες (κυριαρχία του Κοινοβουλίου και του Δικαίου, κατάργηση των prerogative courts[2]), κι αφαίρεσε όλα τα εμπόδια για τον θρίαμβο της ιδεολογίας των ανθρώπων της ιδιοκτησίας -την προτεσταντική ηθική. Υπήρχε όμως και μια άλλη επανάσταση που ποτέ δεν έγινε, παρόλο που κατά καιρούς υπήρξε απειλή. Αυτή ίσως να είχε εγκαθιδρύσει την κοινοτική ιδιοκτησία, μια μακράν ευρύτερη δημοκρατικότητα σε πολιτικούς και νομικούς θεσμούς, που ίσως να κατέρριπτε τη κρατική εκκλησία και να απέρριπτε την προτεσταντική ηθική“.
Το πιο τρανταχτό παράδειγμα των τάσεων της επανάστασης εντός της επανάστασης ήτανε το επονομαζόμενο κίνημα των Diggers. Το πραγματικό τους όνομα ήταν True Levellers[3], αλλά τελικά έμειναν στην ιστορία ως Diggers λόγω της πρακτικής τους -περισσότερα παρακάτω. Ηγετική φυσιογνωμία του κινήματός τους ήταν ο Gerrard Winstanley -ο άνθρωπος που έγραψε και το παραπάνω τραγούδι- και ήταν ένας από τους ιδρυτές των Diggers. O Winstanley μαζί με άλλους 14 εξέδωσαν το 1649 τη μπροσούρα “The New Law Of Righteousness” (“Ο Νέος Νόμος Της Δικαιοσύνης”). Θρησκευόμενοι άνθρωποι κι επηρεασμένοι από τις “Πράξεις Των Αποστόλων” (βιβλίο της Καινής Διαθήκης), στάθηκαν στο απόσπασμα “Όλοι όσοι πιστεύανε ήταν μαζί και είχαν όλα τα πράγματα από κοινού. Θα πουλούσαν τα αγαθά τους και θα μοίραζαν τα έσοδα σε όλους, σύμφωνα με τις ανάγκες του καθενός”. Έτσι λοιπόν, θέλοντας να ξεπεράσουν τόσο τις επιβολές της φεουδαρχίας όσο και τις διακηρύξεις των Parliamentarians, πήγανε ένα βήμα παραπέρα κι ισχυρίστηκαν πως “στην αρχή του χρόνου ο Θεός έπλασε τη γη. Ούτε μια λέξη δεν ειπώθηκε στην αρχή πως ένα τμήμα της ανθρωπότητας θα πρέπει να κυβερνά κάποιο άλλο, αλλά οι εγωιστικές φαντασιώσεις θέσανε έναν άνθρωπο να διδάσκει και κυβερνά τους άλλους“.
Με το ένα πόδι στα χριστιανικά κείμενα (παρόλα αυτά ήταν υποστηρικτές της ανεξιθρησκίας), και με το άλλο σε παλαιότερες εξεγέρσεις στην Αγγλία ενάντια στη βασιλεία και τη φεουδαρχία, ύστερα από την έκδοση της μπροσούρας τους προχώρησαν σε καταλήψεις άκληρων και κοινοτικών γαιών σε διάφορες περιοχές της Αγγλίας. Καλλιεργούσαν από κοινού τη γη (και γι’αυτό έγιναν τελικά γνωστοί ως Diggers) και μοιράζαν τη σοδειά εντός της κατά τόπου κοινότητας. Στόχος τους η δημιουργία μιας νέας κοινωνικής οργάνωσης η οποία θα αποτελούνταν από μικρές αλληλέγγυες αγροτικές κοινότητες, η κάθε μία από τις οποίες θα λειτουργούσε υπό τις αρχές της κοινοκτημοσύνης, της αλληλεξάρτησης του ανθρώπου και της φύσης, και της δικιάς τους ανθρωπιστικής ηθικής ερμηνείας των χριστιανικών θρησκευτικών κειμένων.
Οι γαιοκτήμονες φοβισμένοι από τις κοινότητες που δημιούργησαν οι Diggers έλαβαν αμέσως δράση. Στην κοινότητά τους στο St. George’s Hill, ο λόρδος του τοπικού φέουδου οργάνωσε συμμορίες οι οποίες πραγματοποιούσαν επιθέσεις στην κοινότητα, με πολλούς ξυλοδαρμούς, κλοπές καθώς και κατεδαφίσεις κι εμπρησμούς στα κοινοτικά σπίτια. Ύστερα από καταγγελίες γαιοκτημόνων, η κοινότητα οδηγήθηκε σε δίκη -στην οποία οι Diggers δεν είχαν το δικαίωμα να υπεράσπιστουν τους εαυτούς τους- την οποία έχασαν κι αναγκάστηκαν να αφήσουν την κοινότητά τους, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα επενέβαινε ο στρατός για τη καταστροφή της.
Στην κοινότητα του Little Heath, ο εκεί τοπικός λόρδος χρησιμοποίησε την εξουσία του για να ανακόψει τη στήριξη των κατοίκων ως προς τους Diggers, και σε συνεργασία με άλλους γαιοκτήμονες οργάνωνε επιθέσεις εναντίον τους, καταφέρνοντας τελικά να τους απομακρύνει από την περιοχή. Στην κοινότητα του Wellingborough, εννέα Diggers συνελήφθησαν και δικάστηκαν, και παρόλο που δεν αποδείχθηκαν οι κατηγορίες εναντίον τους, φυλακίστηκαν. Βέβαια, αυτές δεν ήταν ούτε οι μοναδικές κοινότητες των Diggers, ούτε οι μόνες που δέχθηκαν σκληρές επιθέσεις από τους φεουδάρχες και κάθε λογής ιδιοκτήτες.
Παρακάτω, μια μετάφρασή μου από απόσπασμα κειμένου των Diggers:
Εμείς που υπογράφουμε το παρόν κείμενο, το κάνουμε αυτό στο όνομα όλων των φτωχών καταπιεσμένων ανθρώπων στην Αγγλία, και αναγγέλουμε σ’εσάς, που αυτοαποκαλείστε Lords of Manors, Lords of the Land[4], πως όσον αφορά τον Βασιλιά της Δικαιοσύνης, τον δημιουργό μας, διαφώτισε τις καρδιές μας έως εδώ ώστε να δούμε, πως η γη δεν δημιουργήθηκε για εσάς, ώστε να είστε οι Λόρδοι της κι εμείς να είμαστε οι σκλάβοι σας, υπηρέτες σας και επαίτες. Αλλά δημιουργήθηκε για να είναι κοινός πόρος ζωής για όλους, και όχι για συγκεκριμένα άτομα. Και πως οι αγοραπωλησίες της γης και των καρπών της που διαπράττετε ο ένας στον άλλον, είναι Καταραμένες και ήρθαν με πόλεμο. Ο οποίος είχε, και ακόμα έχει, καθιερώσει τον φόνο και την κλοπή στα χέρια κάποιων τμημάτων της Ανθρωπότητας πάνω σε άλλους, τα οποία είναι η μεγαλύτερη εξωτερική επιβάρυνση και άδικη εξουσία κάτω από την οποία στενάζει η Πλάση.
Η εξουσία για περίφραξη γης και ιδιοκτησία περιουσίας ήρθε στην Πλάση από τους Προγόνους σας δια του Ξίφους, το οποίο πρώτα φόνευσε τα Πλάσματα και τους Συνανθρώπους τους, και ύστερα λεηλάτησαν ή έκλεψαν την γη τους, κι άφησαν αυτή τη γη διαδοχικά σε εσας, τα Παιδιά τους. Κι ως εκ τούτου, παρόλο που δεν σκοτώσατε ή ληστέψατε, είστε αυτοί που κρατάτε το ανάθεμα στα χέρια σας με τη δύναμη του Ξίφους. Κι έτσι δικαιώνεται τις αισχρές πράξεις των Πατεράδων σας, κι αυτό το αμάρτημα των Πατεράδων σας θα τιμωρηθεί στο κεφάλι σας και των Παιδιών σας, έως την τρίτη και τέταρτη γενιά, κι ακόμα μακρύτερα έως η αιματοβαμμένη και κλεμμένη εξουσία σας ξεριζωθεί από τη γη.
Παρόλο που εσείς και οι Πρόγονοί σας πήρατε την ιδιοκτησία σας διά φόνου και κλοπής και την κατακρατάτε με την ίδια εξουσία από εμάς, παρόλο που έχουμε ίσα δικαιώματα στη γη με εσάς από τον δίκαιο Νόμο της Δημιουργίας, δεν έχουμε καμία ανάγκη για φιλονικίες (όπως εσείς) για αυτόν τον ενοχλητικό διάβολο που λέγεται Ιδιωτική Ιδιοκτησία: επειδή η Γη, με όλους τους Καρπούς του Καλαμποκιού, τα Ζώα και όλα τα παρόμοια, δημιουργήθηκε ώστε να είναι κοινή Αποθήκη Βιοπορισμού για όλη την Ανθρωπότητα, φίλο ή εχθρό, χωρίς εξαίρεση.
Και για να αποτρέψουμε τις σχολαστικές αντιρρήσεις σας, να ξέρετε αυτό: ότι δεν πρέπει ούτε να αγοράζουμε ούτε να πουλάμε, το χρήμα δεν πρέπει πια (από τη στιγμή που η εργασία μας στην επίγεια κοινότητα μας θα είναι προχωρημένη) να είναι ο ύψιστος θεός που αφήνει κάποιους εντός και φράζει άλλους απ’έξω. Επειδή το χρήμα δεν είναι παρά κομμάτι της Γης. Και σίγουρα, ο Δίκαιος Δημιουργός, ο οποίος είναι Βασιλιάς, ποτέ δεν διόρισε πως, εκτός κι αν κάποιοι από την Ανθρωπότητα φέρουν αυτό το μετάλλευμα (ασήμι και χρυσό) στα χέρια άλλων του είδους τους, δεν θα πρέπει ούτε να φάνε ούτε να ντυθούν. Σίγουρα όχι, καθώς αυτό είναι το σχέδιο της Σάρκας Τυράννων (της οποίας οι Γαιοκτήμονες είναι παρακλάδι) για να θέσουν την Εικόνα του πάνω στο χρήμα. Και αυτοί έφτιαξαν αυτόν τον άδικο νόμο: πως κανείς δεν πρέπει να πουλάει ή αγοράζει, να τρώει ή ντύνεται ή να έχει άνετα τα προς το ζην ανάμεσα στους ανθρώπους, εκτός και εάν φέρει την εικόνα του σφραγισμένη πάνω σε χρυσό ή ασήμι στα χέρια του.
Καθώς η εργασία μας στην Επίγεια κοινότητα αναβαθμίζεται, πρέπει να χρησιμοποιούμε τον χρυσό και το ασήμι όπως τα άλλα μέταλλα και όχι για να αγοράζουμε και πουλάμε, επειδή η αγοραπωλησία είναι η μεγάλη απάτη που ληστεύει και κλέβει τη Γη από τον έναν στον άλλον: είναι αυτό που κάνει κάποιους Λόρδους, άλλους επαίτες, κάποιους Κυβερνήτες κι άλλους υπό την εξουσία τους. Και κάνει Μεγάλους δολοφόνους και κλέφτες να φυλακίζουν και κρεμάνε τους μικρότερους, ή ακόμη και ανθρώπους με ειλικρινή καρδιά.
Κλείνοντας, ένα τραγούδι-φόρος τιμής στους Diggers, το “The World Turned Upside Down” γραμμένο το 1974 από τον Leon Rosselson, χρησιμοποιώντας στιχουργικά κυρίως τα λόγια των ίδιων των Diggers. Παραθέτω όμως τη διασκευή του μεγάλου Billy Bragg, την οποία προτιμώ από την αρχική εκδοχή του κομματιού από τον Rosselson. Το 1649
στο St. George’s Hill,
μια κουρελιασμένη ένωση που λεγόντουσαν Diggers
ήρθαν για να δείξουν την θέληση του λαού.
Αψήφισαν τους γαιοκτήμονες,
αψήφισαν τους νόμους,
ήταν οι ακτήμονες που διεκδικούσαν αυτά που ήταν δικά τους.
Ερχόμαστε ειρηνικά είπαν,
να σκάψουμε και να σπείρουμε,
ερχόμαστε να δουλέψουμε τη γη από κοινού
και να κάνουμε την άγονη γη καλλιεργίσιμη.
Αυτή τη διαχωρισμένη γη
θα την ενώσουμε
ώστε να γίνει
κοινός πλούτος για όλους.
Το αμάρτημα της ιδιοκτησίας
το αποστρεφόμαστε.
Κανείς άνθρωπος δεν έχει κανένα δικαίωμα να αγοράζει και να πουλάει
τη γη για ιδιωτικό κέρδος.
Με κλοπές και φόνους
πήραν τη γη,
τώρα παντού οι τοίχοι
υψώνονται υπό τις διαταγές τους.
Φτιάχνουν τους νόμους
για να μας αλυσοδέσουνε καλά,
οι ιερείς μας θαμπώνουν με τον παράδεισο
ή μας καταδικάζουν στην κόλαση.
Δεν θα λατρέψουμε
τον θεό που υπηρετούνε,
τον θεό της απληστίας που ταΐζει τους πλούσιους
ενώ ο φτωχοί άνθρωποι λιμοκτονούνε.
Δουλεύουμε, τρώμε μαζί,
δεν χρειαζόμαστε ξίφη.
Δεν θα υποκλιθούμε στους αφεντάδες
ούτε θα τους πληρώσουμε ενοίκιο.
Ακόμη είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι
παρόλο που είμαστε φτωχοί.
Όλοι εσείς οι Diggers αντισταθείτε για τη τιμή σας,
Αντισταθείτε τώρα.
Από τους ανθρώπους της ιδιοκτησίας
οι εντολές ήρθανε,
έστειλαν μισθοφόρους και στρατιώτες
για να εξαφανίσουν τις διεκδικήσεις των Diggers.
Γκρεμίσαν τα σπίτια τους,
καταστρέψαν το καλαμπόκι τους,
τους διασκορπίσανε
αλλά το όραμά τους παραμένει.
Εσείς οι φτωχοί πάρτε θάρρος,
εσείς οι πλούσιοι προσέχτε,
αυτή η γη δημιουργήθηκε ως κοινός πλούτος
ώστε όλοι να τον μοιραζόμαστε.
Όλα τα πράγματα κοινά,
όλοι οι άνθρωποι ένα,
ερχόμαστε ειρηνικά.
Οι εντολές ήρθαν για να τους σφαγιάσουν.
Σημειώσεις:
1. Η δεκάτη ήταν φόρος σύμφωνα με τον οποίο πλήρωνες στην εκκλησία το 1/10 όσων παρήγαγες.
2. Τα prerogative courts ήταν εκκλησιαστικά δικαστήρια τα οποία ελέγχαν και επικυρώνανε διαθήκες στα θέματα ιδιοκτησίας που αφορούσαν παραπάνω από έναν δικαιούχους.
3. Ονομάστηκαν True Levellers για να διαχωριστούνε από τους Levellers, καθώς θεωρούσαν πως οι δικές τους ιδέες και πρακτικές ήταν αυτές που θα έφαιρναν την πραγματική κοινωνική ισοστάθμιση και ομαλότητα.
4. Τίτλοι ευγενείας, φυσικά όλοι αυτοί οι Λόρδοι ήταν μεγάλοι γαιοκτήμονες κι είχαν διοικητική εξουσία.
|