PETE SEEGER/ WHICH SIDE ARE YOU ON? (1931)

Το “Which side are you on” (πρωτο)γράφτηκε από τη Florence Reece στο Harlan County του Kentucky, το 1931. Από τις αρχές μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα, το Harlan County αποτελούσε μια περιοχή με πολλά ανθρακωρυχεία, ακροδεξιούς κυβερνήτες και το καθόλου κολακευτικό ψευδώνυμο “ματωμένη κομητεία”. 
Η ραγδαία αύξηση των ορυχείων και των επιχειρήσεων παραγωγής άνθρακα στην περιοχή, οδήγησε εκεί χιλιάδες αμερικανούς που μετακινούνταν προς αναζήτηση εργασίας ήδη από το 1890. Η εσωτερική μετανάστευση προς την κομητεία Harlan κορυφώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ʼ20 και στις αρχές του ʼ30, όταν το κράχ και η οικονομική κρίση δημιούργησαν μεγάλες μετακινήσεις ανέργων σε περιοχές όπου μπορούσε ακόμα να βρεθεί κάποια στοιχειώδης εργασία. Καθώς και η “γη της επαγγελίας”, η California, βρίσκονταν πολύ μακριά για τους βιομηχανικούς εργάτες των ανατολικών ακτών, πολλοί απ’ αυτούς κατέληξαν στο Harlan.

Οι ανθρακωρύχοι του Harlan County δούλευαν με μηδενικά μέτρα ασφαλείας, εξευτελιστικούς μισθούς, διαμένοντας σε προχειροφτιαγμένους καταυλισμούς δίπλα στα ορυχεία, με καταστήματα ειδών πρώτης ανάγκης που ανήκαν στον ιδιοκτήτη του εκάστοτε ορυχείου. Τα εργατικά ατυχήματα αποτελούσαν καθημερινό φαινόμενο και η υγειονομική περίθαλψη ένα καλό θέμα για να αστειευτεί κανείς. Επιπλέον, οι εργοδότες αρνούνταν κάθε συζήτηση για βελτίωση των συνθηκών εργασίας, επικαλούμενοι, κατά κανόνα, την οικονομική κρίση (κάτι θυμίζει;). 
Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, στην περιοχή εμφανίστηκε το συνδικάτο “United Mine Workers” και ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες για την δημιουργία σωματείων και οργανωμένων διεκδικήσεων. Η απάντηση των εργοδοτών ήταν η δημιουργία “ομάδων κρούσης” αποτελούμενων από πληρωμένους εγκληματίες και επαγγελματίες “union busters” -επάγγελμα με ιδιαίτερη άνθηση την εποχή- υπό την καθοδήγηση του σερίφη της περιοχής J.H.Claire, ουσιαστικά υπαλλήλου των ιδιοκτητών των ορυχείων. Οι union busters του Claire συγκρούονταν συχνά με τους εργαζόμενους στις απεργίες, απειλούσαν τις οικογένειές τους, δωροδοκούσαν και ενίοτε δολοφονούσαν στελέχη του UMW, οι υποθέσεις των οποίων κατέληγαν στην τοπική αστυνομία σε φακέλους με την ένδειξη “ελλειπή στοιχεία”. Οι δράστες δεν συλλαμβάνονταν ποτέ -συχνά, όμως, οι οργανωμένοι εργάτες κατάφερναν να βρουν άλλους, αυτόνομους, τρόπους να διεκδικούν τη δικαιοσύνη: δεν είναι τυχαίο ότι ολόκληρη αυτή η δεκαετία μαχητικού ταξικού ανταγωνισμού στην περιοχή έχει μείνει γνωστή με το όνομα “Ο Πόλεμος του Harlan County”.
Η Florence Reece, η στιχουργός του “Which side are you on”, ήταν σύζυγος του Sam Reece, επιφανούς μέλους του συνδικάτου. Μια νύχτα του 1931, σε μια προσπάθεια να εκφοβίσουν την οικογένεια του Reece και να συλλάβουν τον ίδιο, η Διοίκηση διατάζει το Σερίφη J.H.Blair και τους άντρες του να εισβάλλουν στο σπίτι του. Ο Sam έχει ήδη ενημερωθεί και προλαβαίνει να το σκάσει, η γυναίκα και τα παιδιά του όμως παραμένουν στο σπίτι, πέφτοντας θύματα άγριας τρομοκρατίας. Αφού ο Σερίφης και οι άντρες του αποχωρούν, η Florence γράφει τους στίχους του “Which Side Are You On?” πάνω σε ένα ημερολόγιο που κρεμόταν στον τοίχο της κουζίνας. Όπως είπε, το είχε ήδη μέσα στο μυαλό της από τότε που ήταν 12 χρονών και ζούσε τους απεργιακούς αγώνες του πατέρα της. Προσθέτοντας τη μελωδία ενός ύμνου των Βαπτιστών, του “Lay the Lily Low” ή μιας παραδοσιακής μπαλάντας, της “Jack Munro” γίνεται και η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού. 
9 χρόνια αργότερα, το 1940, οι Woody Guthrie, Pete Seeger, Lee Hays, και ο Millard Lampell των Almanac Singers έκαναν το κομμάτι διάσημο, κυκλοφορώντας το σ’ ολόκληρη την αμερική.
 

BILLY BRAGG/ WHICH SIDE ARE YOU ON? (1985)
Για τις μεγάλες απεργίες των ανθρακωρύχων στη Μεγάλη Βρετανία, προφανώς δεν θα μπορούσαν να φτάσουν λίγες γραμμές. 2-3 πράγματα, λοιπόν, για ξεκίνημα: 
Πιθανότατα η πιο μαχητική και συγκρουσιακή απεργία της σύγχρονης δυτικής ιστορίας διήρκεσε από την 1η Μαρτίου 1984 μέχρι την 3η Μαρτίου του 1985. Κομμάτι ενός συνολικότερου σχεδιασμού του αγγλικού κράτους και των αφεντικών του, η επίθεση στους ανθρακωρύχους και στα συνδικάτα τους ξεκίνησε την 1η Μαρτίου του ’84 με την ανακοίνωση του κλεισίματος ενός ορυχείου, ενώ μέσα στη βδομάδα που ακολούθησε ανακοινώθηκε το κλείσιμο άλλων 20 ορυχείων και το χάσιμο άλλων 20.000 θέσεων εργασίας. Η απάντηση των ανθρακωρύχων ήταν άμεση…
Ο ένας χρόνος που διήρκεσαν οι απεργίες στα ορυχεία ήταν πυκνός -τόσο σε γεγονότα όσο και σε σημασία. Η κυβέρνηση Θάτσερ, κουβαλώντας στους ώμους τη σημαία του νεοφιλελευθερισμού, διεξήγαγε εξαιρετικά βίαια αλλά μεθοδικά έναν κλιμακούμενο πόλεμο στους ανθρακωρύχους φροντίζοντας οι ανταρσίες τους να μη συνδεθούν με αυτές άλλων εργατών, όπως ήδη είχε κάνει νωρίτερα ενάντια στους μεταλλεργάτες, τους σιδηροδρομικούς και τους λιθογράφους. 
Απέναντί της βρήκε οργανωμένες απεργιακές φρουρές, υποστηρικτικά ταμεία αλληλεγγύης και σκληρές μάχες στους δρόμους ενάντια στους μπάτσους, τους ένοπλους πληρωμένους μπράβους και τους απεργοσπάστες-ρουφιάνους των αφεντικών. 
Μέσα στη ένταση των ημερών, ο Billy Bragg, ένας -τότε- 27χρονος από το Essex που είχε καταλήξει στη folk περνώντας πρώτα απ’ το πανκ, επανέρχεται στο ρεφρέν της Reese, επικαιροποιώντας τους υπόλοιπους στίχους:
“[…]είναι δύσκολο να εξηγήσεις σε μια πιτσιρίκα που κλαίει
γιατί απολύσαν τον πατέρα της κι η οικογένεια πρέπει να υποφέρει
αλλά με πονάει ακόμα περισσότερο
να ακούω τους ρουφιάνους να λένε “δε γαμιέται, εγώ θα τη βγάλω καθαρή”
είμαι ορκισμένος να ακολουθώ τη συνείδηση μου
και θα κάνω ό,τι μπορώ
θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από έναν εργασιακό νόμο
για να κλέψουν τον αγώνα από έναν εργάτη
B. DOLAN/ WHICH SIDE ARE YOU ON? (2012)

Και φτάνουμε στο 2011. 5 Ιούνη, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, έξω από ένα μπαρ της Μινεάπολις των ΗΠΑ. Η 22χρονη μαύρη transgender Cece McDonald μαζί με φίλες της δέχεται φραστική επίθεση από 3 λευκούς αμερικάνους (τον Dean Schmitz, την κοπέλα του και την πρώην του), που αρχίζουν να τις αποκαλούν πράγματα του στυλ “αραπίνες αδερφές” και “βρωμοτραβέλια”. Καθώς οι επιθέσεις τους γίνονται όλο και πιο προκλητικές, δεν αργούν να πιαστούν στα χέρια και μια απ’ τις κοπέλες που ήταν μαζί με τον Schmitz σπάει το ποτήρι που κρατούσε στα χέρια της πάνω στο κεφάλι της Cece. Στα δευτερόλεπτα που ακολούθησαν, η Cece (κατηγορείται πως) απάντησε μαχαιρώνοντας τον Schmitz με ένα ψαλίδι που είχε στην τσάντα της. O D. Schmitz λίγο αργότερα πέφτει νεκρός μέσα στο ασθενοφόρο,  η Cece Mcdonald συλλαμβάνεται και 1 χρόνο μετά καταδικάζεται για δολοφονία δευτέρου βαθμού, με ελαφρυντικά.

Ο ράπερ B. Dolan (συνεργάτης του Sage Francis στην ανεξάρτητη Strange Famous Records) με αφορμή την συγκεκριμένη περίπτωση και την πρόθεση του να δηλώσει την αλληλεγγύη του στην Cece, ξαναπιάνει το ιστορικό ρεφρέν της Florence Reese: αυτή την φορά, όμως, για να γράψει ένα κομμάτι ενάντια στο σεξισμό και την ομοφοβία (γενικά στην κοινωνία και ειδικότερα στο χιπ χοπ -με κράξιμο στις δημόσιες ομοφοβικές διακηρύξεις του ράπερ Busta Rhymes). Και να θυμίσει, σε διάφορους με ασθενική μνήμη:

[..]Οι ίδιοι ράπερ που λένε πως πολέμανε στην πρώτη γραμμή  / και χρησιμοποιούν την λέξη “αδερφή” σαν βρισίδι / Όλοι αυτοί δεν είναι άντρες δεν είναι σκληροί / Αυτοί είναι καραγκιόζηδες και ντροπή για την κουλτούρα μας / Το χιπ χοπ είναι λαϊκή μουσική που  γεννήθηκε μέσα από τους αγώνες / και οι μισοί από αυτούς τους ηλίθιους θα μπορούσαν όταν κρεμάσουν τα μικρόφωνα να κατέβουν υποψήφιοι με τους ρεπουμπλικάνους / Να πάνε να γαμηθούν, θα μάθουν απ’ τα λάθη τους / Ομοφοβικοί μην πατήσετε στις συναυλίες μου, σας έχουμε / Κι αν κάθεσαι στις μπροστινές σειρές και ενοχλείς κοπέλες, θα σταματήσω και θα σε ρωτήσω / “Με ποιανού την πλευρά είσαι; / Με ποιανού την πλευρά είσαι;” (και δε θα σ’ αρέσει…) / Εγώ είμαι στην πλευρά των φτωχών που οργανώνονται Είμαι στην πλευρά αυτών που δε τους αναγνωρίζει το σύστημα / L(esbian)-G(ay)-B(isexual)-T(ransgender) είμαστε μαζί μ’ αυτούς που το υπερασπίζονται περήφανα / Δικαιοσύνη και Ισότητα / Απ’ την Αίγυπτο μέχρι το Wisconsin που διαδηλώνουν ενάντια στην Πολιτεία / Αν αγωνίζεσαι για να ρίξεις βασιλιάδες, μάλλον θα είμαι μαζί σου…”